CDO ng NCIP sa Bakun hydro plants sapilitan ng isinara sa kabila ng payo ng DOE na magpatuloy sa pagpapatakbo

BAKUN – (July 1, 2021) – Sinabi ng Departamento ng Enerhiya sa Hedcor, Inc. na magpatuloy sa pagpapatakbo ang tatlong planta ng hydropower sa Bakun,  Benguet matapos na magpadala ng paghinto ng Aboitiz Power Corp.

Sa isang pahayag nitong Martes, sinabi ng AboitizPower na nakatanggap ito ng isang sulat mula sa Department of Energy (DoE) na may petsang Hunyo 25 na pinapayuhan ang unit nito na “ipagpatuloy ang pagpapatakbo ng mga lower Labay, Lon-oy, at FLS hydropower plant dahil sa kakulangan ng magagamit na kapasidad mula sa grid at de-rating ng iba pang mga planta. ”

Sa liham nito, binanggit ng kagawaran ang isang naunang payo na nagsasabi sa lahat ng mga kumpanya ng pagbuo ng kuryente upang matiyak ang maximum na maaasahang mga kapasidad ng kuryente at magbigay ng suporta para sa coronavirus disease 2019 (COVID-19) mga pasilidad sa pag-iimbak ng bakuna at mga lugar ng pangangalaga sa kalusugan.

Sinabi ng AboitizPower na itinuro ng DoE na ang paghinto ng mga operasyon ng kumpanya ng hydro sa Bakun ay makakaapekto sa paglabas ng pondo ng Energy Regulation 1-94 (ER 1-94), na nakasalalay sa kilowatt-per-hour na nabuo ng mga planta.

Sa ilalim ng programang ER 1-94, kinakailangang magbigay ng mga firm sa paggawa ng kuryente na magbigay ng isang sentimo para sa bawat kilowatt-hour na benta sa mga host na komunidad upang pondohan ang mga proyektong elektripikasyon, pangkabuhayan at kaunlaran.

Sinabi ng AboitizPower na handa ang Hedcor na umupo sa isang dayalogo magtitipon kasama ang mga Bakun indigenous people (IPs) upang matugunan ang mga isyu.

Lingid rin sa amin kaalaman ang paghaharap ng Bakun LGU’s na pinamunuan ni Bakun Mayor Billy Raymundo at ng  na hindi na kailangan I respeto ang liham mula sa DOE  

Napag alaman namin na may isinagawang close door meeting ang LGU at DOE ngunit sa panayam na aming nakuha kay Atty. Filmore Amor – Renewable Energy Legal Services Division, DOE ay iba ang kanyang pakay.

Ayon kay Amor, “Ang objective namin  dito ay for fact-finding mission walang kinalaman sa Cease and Desist Order, we came here personally to hear the side of  the LGU and the IP’s so, yun letter ay aalamin namin kung ano ang context at ano ang objective, so as far we know we came here to do a fact-finding mission. Mas mainam kung ma contact niyo ang signatory ng nagpadala ng letter,”

“We are not the concern person, although we came from the same agency, malaki ang Department of Energy ayaw namin pangunahan kung ano ang sasabihin nila regarding sa letter,”

“Yun agenda na set for this meeting was already decided long before the issuance of the CDO, the agenda was set sometimes 2nd week of June, so our agenda for a letter request to the mayor of Bakun is to do a fact-finding mission because the department is genuinely concerned of the issues concerning the operations of the Bakun Hydro power plants, walang ibang interior motive but willing to hear the insights and inputs of the LGU and the IP’s so that the Department can make a full recommendation to the Secretary,”

Sinabi naman ni Bakun Mayor Billy Raymundo, “Nauna kami nag meeting ng DOE, nag inquire sila kung ano ang plano ng Bakun kasi may CDO na lumabas sa office ng NCIP within 5 days ay mag stop operation ang planta, lahat ng ginagawa ng kumpanya ay recoded ng DOE, nasa gitna lamang sila at walang pinanigan, yun CDO ay hiniling namin sa NCIP at ito ang sinabi namin sa DOE na talagang I implement namin yun CDO ng NCIP,”

“Nabanggit ng DOE sa amin kung gusto namin makipag-usap sa Hedcor? Open naman ang taga Bakun na maki deal sa Hedcor, medyo ang problema lang ay may naririnig kami na mag appeal  raw ang Hedcor sa Court of Appeals, kaya baka kung mag appeal sila hindi makipagusap ay baka lumala ang sitwasyon, baka mismo pa ang taga Bakun ang mag barikada, sinabi ko sa DOE, sagot naman ng DOE ay ipararating ito sa itaas, tinanong nila na lapse naman ang MOA ng 25 years namin dito sa Hedcor ,2016 pa nag end yun dalawa, 2019 nag end yun isa, kaya unfair naman nag ooperate sila, illegaly nag ooperate sila, walang business permit walang permit sa NCIP, kaya kaming taga Bakun ay dehado, parang kami pa ang humahabol sa kumpanya, sa totoo lang batas ng NCIP kami mga domain ng resources, tubig kahoy at lupa, bakit ganito ang kumpanya, hindi sila makiusap ng maganda, “nakasuhan ako nung 1st quarter ng 2020 at itong 2nd  quarter bale dalawa Arta Office of the President at sa Branch 64 sa Abatan yun isa,”

“Ito ang masakit sa amin bakit hindi sila lumapit at mag-usap ginagamit nila ang resources nila puro kaso, kaya ito ang hindi gusto ng aming ninuno na kasamahan namin IP’s kasi lahat ng tao sa Bakun IP’s kami lahat kaya sama-sama kami,”

“Naunang nag request ng dialogue ang kumpanya sa LGU pero naibigay na sa NCIP ang mga papeles dahil sila ang tumulong sa akin, kaya sila na lang ang kausapin niyo, ngunit kung sakaling mag request uli ng dialogue ang Hedcor sa amin ay magsulat lang sila sa LGU at pag-usapan namin kung mai grant ang dialogue, pero nasabi namin sa Hedcor na naryan na ang CDO kaya ma implement na ito, kapag na implement na ang CDO ay magsulat lang ang Hedcor kung gusto niyo makiusap pero I refer muna namin sa NCIP kung gusto nila dito sa Bakun ang mag usap, kasi sila ang parang boss namin sila ang naglabas ng CDO, baka sumama ang loob ng NCIP kung basta na lang kami kakausap sa Hedcor, kaya iparating muna namin kung willing rin sila makipag-usap sa Hedcor, kung pumayag ang NCIP mas maganda para mapag-usapan ang isyu,”

“Tungkol naman sa sulat ng DOE na katatanggap lang namin na naka petsa ng June 25 ay hindi namin ire respeto ang nakasaad sa sulat at walang dahilan ito para hindi namin ipapasara ang planta, dahil meron na ang CDO ng NCIP at ang batas nila ay totoo,”

Kung tuluyan naman natuloy ang enforcement ng CDO at nag shutdown ang planta ay sinabi ni mayor Raymundo na hindi niya matutulungan ang mga LGU ipinaubaya na lang ito sa DOLE at sa Hedcor.

“Hindi ko kasalanan ito, pasensiya sorry sa mga empleyado, DOLE na ang makakatulong dito at bahala na rin ang Hedcor dahil sila ang may hawak ng mga empleyado” pagtatapos ni Mayor Raymundo

Samantala, tuluyan ng sapilitang isinara ang tatlong hydroelectric power ng Aboitiz Power Corporation na subsidiary ng Hedcor sa Bakun noong Miyekules  (June 30)sa kabila ng payo ng Department of Energy (DOE) na magpatuloy sa pagpapatakbo.

Sinabi ng AboitizPower na ang mga kinatawan ng Bakun LGU at ang National Commission on Indigenous Peoples – Cordillera Administratibong Rehiyon (NCIP-CAR), at ang Bakun Indatives Tribes Organization (BITO) ay nagtungo sa Hedcor’s Lower Labay, Lon-oy, at FLS hydropower plant upang ipatupad ang cease and desist order(CDO) ng NCIP-CAR na inilabas noong Hunyo 22

Ayon sa Hedcor, Ang kagustuhan ng komunidad para sa isang dayalogo at ang demand para sa isang shutdown bago magsimula ang anumang mga talakayan, ngunit mayroon din kaming mandato mula sa DOE na ipagpatuloy ang operasyon sa pagpapailaw ng nagpapatuloy na krisis sa kuryente sa Luzon. Inulit namin ang matagal na naming kahilingan na makisali sa isang makatwirang diyalogo sa pamayanan, habang pinapayagan ang mga planta na magpatuloy sa pagtakbo, upang maihatid namin ang mga kritikal na pangangailangan ng enerhiya ng grid ng Luzon at ganun rin na mapanatili ang mga benepisyo para sa Bakun IPs.   Mario Oclaman / FNS